Den Haag, 20 april 2023 - CO2 wordt vaak gezien als de vijand van het klimaat: de uitstoot van koolstofdioxide draagt immers bij aan de opwarming van de aarde. Echter, CO2 heeft ook vriendelijke kanten. Koolstof is een element dat op vele manieren gebruikt kan worden en onmisbaar is in vele verbindingen. Terwijl we terecht fossiele koolstoffen terugdringen, groeit o.a. in de chemische industrie de behoefte aan alternatieven. Carbon Capture & Utilisation (CCU) maakt het mogelijk om CO2 als grondstof te gebruiken en aldus fossiele koolstof te vervangen. Net als bij andere grondstofstromen in de circulaire economie is daarbij het streven gericht op kringloopsluiting, ofwel een situatie waarbij CO2 die weer vrijkomt uit een product of proces opnieuw wordt ingezet. Toch wordt deze mogelijkheid nog te weinig benut. In dit paper pleiten bedrijven die zich hebben verenigd in de CCU-Alliantie voor een beleid dat de inzet van CO2 als grondstof stimuleert en ondersteunt.
CO2: Van uit te faseren reststroom naar overvloedig aanwezige grondstof
De energie- en grondstoffentransitie raken elkaar waar CO2 als grondstof kan worden ingezet. Een groeiend aantal Nederlandse bedrijven werkt aan toepassingen voor CO2 of koolstof. Zo wordt CO2 gebruikt voor de productie van frisdrank, als voeding voor kasplanten, als brandstof in synthetische kerosine en voor de productie van plastics en bouwmaterialen. Elke toepassing heeft
Een bepaalde mate van vastlegging: geheel of gedeeltelijk;
Een bepaalde duur van vastlegging: tijdelijk of permanent;
Een bepaald vermogen om fossiele uitstoot te vervangen.
Voor deze variabelen worden verschillende termen gebruikt: bekend zijn Carbon Capture & Storage (CCS) dat staat voor permanente opslag van CO2 onder de grond en Carbon Capture & Utilisation (CCU), dat staat voor toepassing van CO2 (zowel tijdelijk als permanent). In de EU heeft inmiddels ook het begrip CCR: CO2 Capture & Replacement zijn intrede gedaan, waarmee de vervangingswaarde van afgevangen CO2 wordt aangeduid.
Start nieuwe fase?
Helaas wordt het gebruik van CO2 als grondstof nog niet gestimuleerd. Het energiebeleid richt zich vooral op het opslaan van CO2 en het grondstoffenbeleid geeft nauwelijks aandacht aan recycling van CO2- emissies. Dat wil zeggen: tot voor kort, want het lijkt erop dat het NPCE hier verandering in brengt:
“Voor het reduceren van de broeikasgasvoetafdruk is onder meer het vervangen van primaire, abiotische grondstoffen door secundaire grondstoffen en biogrondstoffen cruciaal.” (p.53)
“We verkennen de instelling van een verplicht aandeel niet-fossiele koolstof voor polymeerproducenten vanaf 2027, oplopend naar 55% in 2030.” (p.24)
“We verkennen het stimuleren van duurzame CCU-toepassingen (carbon capture utilisation) in producten en productieprocessen.” (p.45)
“We doen onderzoek naar de wijze waarop een aanvullend verdienmodel via koolstofcertificaten kan bijdragen aan het versterken van het verdienmodel van de agrarische sector.” (p.118)
Deze passages maken duidelijk dat het ministerie van I&W werk wil maken van de inzet van CO2 als grondstof. De bedrijven in de CCU-Alliantie doen hiertoe vanuit hun praktijkervaring graag de volgende aanbevelingen.
1. Creëer zicht op de mogelijkheden van CCU door het organiseren van een rondetafelgesprek met NGO’s, wetenschappers en bedrijven.
2. Doe samen met EZK, PBL of TNO onderzoek naar de mogelijkheden voor CO2-reductie van verschillende CCU-toepassingen;
3. Draag bij aan een internationaal beleidskader dat het mogelijk maakt om CO2 als en draag bij aan het creëren van duidelijkheid in (Europese) regelgeving over de toepassingsruimte van CO2 van biogene en atmosferische herkomst;
4. Houd de productie van biogene CO2 in stand en stimuleer de productie ervan waar mogelijk;
5. Stel in het kader van de circulaire economie een apart beleidsdocument CO2 als grondstof op waarin visie, doelstellingen, stimuleringskader en tijdpad worden geschetst;
6. Ontwikkel een norm voor de hoeveelheid CO2/koolstof-recyclaat in producten en processen ter vervanging van fossiele primaire grondstoffen;
7. Breng het onderwerp ‘CO2 als grondstof’ onder in het Versnellingshuis;
8. Ontwikkel gericht beleid om CCU-toepassingen te stimuleren.
Comments